Jaki chleb powinien być przy Wieczerzy Pańskiej?
Równocześnie z Paschą rozpoczynało się Święto Przaśników w czasie którego przez 7 dni nie wolno było spożywać nic kwaszonego, a więc pieczywa wyrośniętego na zakwasie. Nakaz ten dotyczył zarówno święta Paschy jak i święta Przaśników.
Wj. 12,3-11 „(3) Powiedzcie całemu zgromadzeniu Izraela, mówiąc: Dziesiątego dnia tego miesiąca weźmie sobie każdy baranka dla rodziny, baranka dla domu. (4) Jeżeli zaś rodzina jest za mała na jednego baranka, niech dobierze sąsiada mieszkającego najbliżej jego domu według liczby osób; według tego, ile każdy może zjeść, należy liczyć osoby na jednego baranka. (5) Ma to być baranek bez skazy, samiec jednoroczny. Może to być baranek lub koziołek. (6) Będziecie go przechowywać do czternastego dnia tego miesiąca; i zabije go całe zgromadzenie zboru izraelskiego o zmierzchu [dosł. między wieczorami]. (7) I wezmą z jego krwi, i pomażą oba odrzwia i nadproże w domach, gdzie go spożywają. (8) Mięso jego upieczone na ogniu spożyją podczas tej nocy; jeść je będą z przaśnikami i gorzkimi ziołami. (9) Nie jedzcie z niego nic surowego ani ugotowanego w wodzie, lecz tylko upieczone na ogniu w całości: głowa razem z odnóżami i częściami środkowymi. (10) Nie pozostawiajcie z niego nic do rana, a jeśli z niego zostanie coś do rana, spalcie to w ogniu. (11) A w ten sposób spożywać go będziecie: Biodra wasze będą przepasane, sandały na waszych nogach i laska w ręku waszym. Zjecie go w pośpiechu. Jest to ofiara paschalna dla Jahwe.”
Wj. 12,15 „(15) Przez siedem dni jeść będziecie przaśniki. Już pierwszego dnia usuniecie kwas z domów waszych, bo każdy, kto od pierwszego do siódmego dnia jeść będzie to, co kwaszone, usunięty będzie z Izraela;”
Wj. 12,19-20 „(19) Przez siedem dni nie będzie kwasu w domach waszych; każdy bowiem kto jeść będzie kwaszone, usunięty będzie ze społeczności Izraela, zarówno przybysz jak i tubylec. (20) Nie będziecie jedli nic kwaszonego; we wszystkich siedzibach waszych jeść będziecie przaśniki.”
Pwt. 16,1-4 „(1) Bacz, abyś w miesiącu Kłosów odprawiał Paschę dla Jahwe, Boga twego, gdyż w miesiącu Kłosów wyprowadził cię Jahwe, Bóg twój, z Egiptu w nocy. (2) Złożysz na ofiarę paschalną dla Jahwe, Boga twego, owce i bydło, w miejscu, które Jahwe wybierze na mieszkanie dla imienia swego. (3) Nie będziesz przy niej jadł zakwaszonego ciasta przez siedem dni. Będziesz jadł przy niej przaśniki – chleb nędzy, gdyż w pośpiechu wyszedłeś z ziemi egipskiej – abyś pamiętał dzień twego wyjścia z ziemi egipskiej przez wszystkie dni twojego życia. (4) Przez siedem dni nie pojawi się u ciebie kwaśny zaczyn na całym twoim obszarze. Z mięsa, które złożysz na ofiarę wieczorem pierwszego dnia, niech nic nie zostanie przez noc do rana.”
Łk. 22,1.7 „(1) I przybliżało się święto Przaśników zwane Paschą. (…) (7) I nastał dzień Przaśników, kiedy należało ofiarować Paschę.”
Wieczerza Pańska została ustanowiona na pamiątkę śmierci Jeszuy (Jezusa), a więc ma być obchodzona w czasie Paschy gdy jako nasz baranek został ofiarowany Pomazaniec. Także w czasie Ostatniej Wieczerzy, choć była dzień wcześniej niż Pascha, to Jeszua (Jezus) i wysłannicy (apostołowie) spożywali wtedy przaśny chleb.
1 Kor. 5,6-8 „(6) Nie macie się czym chlubić. Czy nie wiecie, że odrobina kwasu cały zaczyn zakwasza? (7) Usuńcie stary kwas, abyście się stali nowym zaczynem, ponieważ jesteście przaśni; albowiem na naszą Paschę jako baranek został ofiarowany Chrystus. (8) Obchodźmy więc święto nie w starym kwasie ani w kwasie złości i przewrotności, lecz w przaśnikach szczerości i prawdy.”
1 Kor. 11,23-24 „(23) Albowiem ja przejąłem od Pana to, co wam przekazałem, że Pan Jezus tej nocy, której był wydany, wziął chleb, (24) a podziękowawszy, złamał i rzekł: Bierzcie, jedzcie, to jest ciało moje za was wydane; to czyńcie na pamiątkę moją.”
Mt. 27,62 „(62) Nazajutrz, czyli w dzień po święcie [w oryg. dniu] Przygotowania, zebrali się u Piłata przedniejsi arcykapłani i faryzeusze,” [w oryg. Zaś nazajutrz, dnia który był po Przygotowaniu]
Mk. 15,42-43 „(42) A gdy już nadszedł wieczór, był to bowiem dzień Przygotowania, który jest przed sabatem, (43) przyszedł Józef z Arymatei, znakomity członek Rady, który też oczekiwał Królestwa Bożego; on śmiało wszedł do Piłata i prosił o ciało Jezusa.”
Jan. 18,28.39-40 „(28) Prowadzili więc Jezusa do Kaifasza na zamek; a było rano; ale sami nie weszli na zamek, aby się nie skalać, by móc spożyć wieczerzę paschalną. (…) (39) Lecz utarł się u was zwyczaj, aby wam wypuszczać na Paschę jednego; chcecie więc, abym wam wypuścił króla żydowskiego? (40) Zawołali znowu wszyscy: Nie tego, ale Barabasza. A ten Barabasz był zbójcą.”
Jan 19,14 „(14) A był to dzień Przygotowania Paschy, około szóstej godziny; i rzekł do Żydów: Oto król wasz!”
Kolejny fakt który wskazuje nam, że w czasie Wieczerzy Pańskiej powinien być używany chleb przaśny, a więc płaski nie wyrośnięty to, to, że był on łamany, a nie krojony lub targany.
Mt. 26,26 „(26) A gdy oni jedli, wziął Jezus chleb i pobłogosławił, łamał i dawał uczniom, i rzekł: Bierzcie, jedzcie, to jest ciało moje.”
1 Kor. 11,23-24 „(23) Albowiem ja przejąłem od Pana to, co wam przekazałem, że Pan Jezus tej nocy, której był wydany, wziął chleb, (24) a podziękowawszy, złamał i rzekł: Bierzcie, jedzcie, to jest ciało moje za was wydane; to czyńcie na pamiątkę moją.”
Jaka mąka i jakie składniki powinny być użyte do chleba przy Wieczerzy Pańskiej?
Chleb przaśny w czasie Paschy ale nie tylko, był pieczony z najlepszej mąki. W Izraelu stosowano mąkę pełnoziarnistą. Biała mąka jaką obecnie się często stosuje znana jest dopiero od 200 lat, a wcześniej występowała jedynie w Egipcie (Rdz. 40,16-17), gdzie także mąkę oczyszczano i pozbawiano najwartościowszego składnika czyli błonnika. Wiemy też, że z białej mąki nie powstanie zakwas, a skoro wszelki zakwas miał być usunięty i pozostawione tylko to co przaśne, to wskazuje nam to, że do pieczywa używano mąki pełnoziarnistej. Oprócz najlepszej mąki pszennej do przaśnego pieczywa stosowano także oliwę z oliwek i sól.
Mamy więc takie składniki:
– mąka pszenna pełnoziarnista
– woda
– oliwa z oliwek
– sól
Wj. 29,1-2.23 „(1) W ten zaś sposób postąpisz z nimi, gdy będziesz ich poświęcał na moich kapłanów: Weźmiesz jednego młodego cielca i dwa barany bez skazy, (2) i niekwaszony chleb, i niekwaszone placki zaczynione na oliwie, i niekwaszone opłatki namaszczone oliwą. Zrobisz je z najprzedniejszej mąki pszennej. (…)(23) I jeden bochenek chleba, i jeden placek zaczyniony na oliwie, i jeden opłatek z kosza przaśników, który jest przed Jahwe.”
Kpł. 2,4-5 „(4) Jeżeli zaś chcesz złożyć na ofiarę z pokarmów to, co pieczone w piecu, niech to będzie ciasto przaśne z przedniej mąki, zaczynione oliwą i cienkie placki przaśne pomaszczone oliwą. (5) A jeżeli twoją ofiarą ma być ofiara z pokarmów smażonych na patelni, to niech nią będzie przaśnik z mąki przedniej zaczynionej oliwą.”
Kpł. 2,11-13 „(11) Żadna ofiara z pokarmów, którą składać będzie dla Jahwe, nie może być przyrządzana na kwasie; gdyż nic kwaszonego ani miodu nie możecie składać na ofiarę ogniową dla Jahwe. (12) Możecie je składać dla Jahwe jako ofiarę pierwocin, lecz nie możecie ich kłaść na ołtarzu, aby się przemieniły w woń przyjemną. (13) Każdą twoją ofiarę z pokarmów posolisz; żadnej twojej ofiary z pokarmów nie pozbawisz soli przymierza Boga twego. Przy każdej ofierze swojej składać będziesz i sól.”
Kpł. 7,12-13 „(12) Jeżeli składa ją jako ofiarę dziękczynną, to przy tej rzeźnej ofierze dziękczynnej złoży placki przaśne zaczynione oliwą i opłatki przaśne pomazane oliwą; z mąki przedniej zaczynione oliwą placki. (13) Wraz z plackami złoży przy dziękczynnej ofierze pojednania jako swoją ofiarę chleb kwaszony.”
Kpł. 8,26 „(26) a z kosza przaśników, który był przed Jahwe, wziął jeden przaśny placek, jeden chleb zaczyniony oliwą i jeden opłatek i położył je na tych tłuszczach i na prawej łopatce.”
Liczb 6,14-15 „(14) Złoży on w darze ofiarnym dla Jahwe jednego baranka rocznego bez skazy na ofiarę całopalną, jedną owieczkę roczną bez skazy na ofiarę za grzech, jednego barana bez skazy na ofiarę pojednania, (15) kosz przaśników z przedniej mąki, placki zaczynione oliwą, przaśne opłatki pomazane oliwą wraz z ich ofiarą z pokarmów i ofiarą z płynów.”
1 Krl. 17,11-16 „(11) A gdy ona szła, aby nabrać, zawołał jeszcze na nią: Przynieś mi też, proszę, kawałek chleba. (12) Lecz ona odpowiedziała: Jako żyje Jahwe, Bóg twój, że nie mam nic upieczonego, a tylko garść mąki w dzbanie i odrobinę oliwy w bańce. Oto właśnie zbieram trochę drwa, potem pójdę i przyrządzę to dla siebie i dla mojego syna, a gdy to zjemy, to chyba umrzemy. (13) Lecz Eliasz rzekł do niej: Nie bój się! Idź i zrób, jak powiadasz, lecz najpierw przyrządź mi z tego mały placek i przynieś mi go, dla siebie zaś i syna swojego przyrządzisz później. (14) Gdyż tak mówi Jahwe, Bóg Izraela: Mąka w garncu nie wyczerpie się, Oliwy w bańce nie zabraknie Aż do dnia, kiedy Jahwe spuści deszcz na ziemię. (15) Poszła więc i postąpiła według słowa Eliasza, i mieli co jeść, ona i on, i jej rodzina, dzień w dzień. (16) Mąka w garnku nie wyczerpała się, oliwy w bańce nie zabrakło według słowa Jahwe, które wypowiedział przez Eliasza.”
Job 6,6 „(6) Czy można jeść to, co jest bez soli i mdłe, albo czy ma jakiś smak białko jaja?”
Co symbolizuje chleb przaśny używany przy Wieczerzy Pańskiej?
Chleb przaśny nazwany jest chlebem nędzy:
Pwt. 16,2-3 „(2) Złożysz na ofiarę paschalną dla Jahwe, Boga twego, owce i bydło, w miejscu, które Jahwe wybierze na mieszkanie dla imienia swego. (3) Nie będziesz przy niej jadł zakwaszonego ciasta przez siedem dni. Będziesz jadł przy niej przaśniki – chleb nędzy, gdyż w pośpiechu wyszedłeś z ziemi egipskiej – abyś pamiętał dzień twego wyjścia z ziemi egipskiej przez wszystkie dni twojego życia.”
– chleb przaśny to chleb nędzy, płaski, nie wyrośnięty, abyśmy pamiętali i wspominali przy każdej Wieczerzy, że w pośpiechu wyszliśmy z tego świata, chleb ten ma nam więc przypominać dzień naszego wyjścia z królestwa ciemności oraz czyste Słowo Boże które przyjęliśmy (Pwt. 16,2-3)
– ziarno to symbol Słowa Bożego (Łk. 8,11)
– woda to symbol życia (Rdz. 1,2; 2,10; J. 4,14; 7,37-38)
– oliwa to symbol namaszczenia tchnieniem świętym (duchem świętym) (Ps. 133,2; Iz. 61,1; Mt. 25,1-13; Łk. 4,18; Dz. 2,4.17-18; 4,27; Hbr. 1,9)
– chleb przaśny symbolizuje więc czyste Słowo Boże ożywione w nas przez tchnienie święte (ducha świętego), a więc Słowo bez kwasu, bez dodatków i naleciałości (Pwt. 4,2; 13,1; Przyp. 30,5-6; Mk. 7,6-9; Obj. 22,18-19)
– zakwas to nauka faryzeuszy, to tradycja, formy, skostnienie, naleciałości (Mt. 16,6.11-12; 1 Kor. 5,6-8)
– może być dobra tradycja, ale co jakiś czas trzeba zawsze konfrontować ją i sprawdzać ze Słowem, podobnie i w Izraelu raz w roku pozbywano się wszelkiego zakwasu i spożywano tylko chleb przaśny, a później wszelki zakwas na pieczywo tworzono od nowa (Dz. 17,10-11; 2 Kor. 13,5)
– przaśniki to szczerość i prawda, kwas chlebowy to złość i niegodziwość, musimy więc usunąć duchowy kwas (1 Kor. 5,6-8)
– chleb przaśny wskazuje także na bezgrzeszne ciało Jezusa (J. 6,27.35)
Przepis na chleb przaśny (podpłomyki, przaśniki):
Składniki:
2 szkl. mąki pszennej razowej (typ 1850 lub 2000)
1/2 szkl. oliwy z oliwek (Extra Virgin)
1/2 szkl. zimnej wody
1/2 łyżeczki soli
Wykonanie:
Płynne składniki miksujemy w blenderze, aż do momentu uzyskania białej (lekko zielonkawej) emulsji o wyglądzie śmietany. Następnie wlewamy ten płyn do przygotowanej mąki i solimy. Całość mieszamy przy pomocy drewnianej łyżki, a potem zagniatamy ręką, wałkujemy na grubość ok. 0,5-1 cm (wg uznania), nakłuwamy widelcem i pieczemy w nagrzanym do 180 – 200 st. C piekarniku (można piec na termoobiegu – trzeba sprawdzać czy ciasto się zarumienia i uważać, by nie przypalić) po ok. 10-15 minut z każdej strony. Po upieczeniu nakrywamy ściereczką i czekamy aż podpłomyki ostygną.
Opracował Rafał Kowalewski